Overslaan en naar de inhoud gaan

De rechten van patiënten zijn duidelijk omschreven in de wet sinds 2002. De wet patiëntenrechten zorgt voor duidelijkheid en versterkt het vertrouwen tussen jou als patiënt en de zorgverlener. In 2024 is de wet aangepast naar de noden van vandaag. 

Bekijk hier een eenvoudig overzicht van jouw rechten als patiënt. Onder de video vind je meer informatie per recht. 
Krijg je de video niet te zien? Dat heeft te maken met jouw cookie-voorkeuren. Bekijk hier de video op Vimeo. 

1. Recht op een kwaliteitsvolle dienstverlening

Je ontvangt de best mogelijk dienstverlening aangepast aan je behoeften, de medische kennis en de beschikbare technologie. Er is respect voor je menselijke waardigheid, autonomie en geen onderscheid op basis van sociale klasse, seksuele geaardheid of filosofische overtuiging. Het recht op kwaliteitsvolle zorg bevat een recht op doelgerichte zorg of voorafgaande zorgplanning. Dit wil zeggen dat zorg vertrekt vanuit jouw normen, waarden en levensdoelen om een zo hoog mogelijke levenskwaliteit te evenaren.

Je zorgverlener houdt dus rekening met jouw doelstellingen en waarden. De wet verwacht een continue afstemming tussen jou en de zorgverlener, zodat ook duidelijk is welke zorg je in de toekomst wilt ontvangen.

2. Recht op vrije keuze van zorgverlener

Je kiest zelf een zorgverlener en kan die keuze steeds herzien. Je mag ook een tweede zorgverlener raadplegen. De wet of omstandigheden eigen aan de gezondheidszorgen kunnen die vrije keuze in sommige gevallen beperken, bijvoorbeeld. bij gedwongen opname van een persoon in een psychiatrisch ziekenhuis of wachtdiensten.

3. Recht op informatie over de gezondheidstoestand

Je ontvangt alle informatie die nodig is om inzicht te krijgen in je gezondheidstoestand en de vermoedelijke evolutie ervan. De zorgverlener deelt de informatie mondeling mee in een duidelijke en begrijpbare taal, op jouw maat. Rekening houdend met je leeftijd, je opleiding, je psychische draagkracht.  Je krijgt deze informatie tijdens een gesprek, maar kan ook vragen om de informatie te noteren, op papier of elektronisch. Tijdens het gesprek zal je zorgverlener voldoende tijd voorzien, zodat je vragen kan stellen. Je mag een geluidsopname van het gesprek maken, op voorwaarde dat je je zorgverlener vooraf informeert.

Je kan je laten bijstaan door een vertrouwenspersoon of vragen dat alle informatie aan die persoon wordt meegedeeld.

4. Recht op informatie over en toestemming voor elke medische handeling

Voordat een behandeling start, moet de zorgverlener je vrije en geïnformeerde toestemming ontvangen. Dit wil zeggen dat je recht hebt op voldoende informatie over de kenmerken van iedere tussenkomst, zoals het doel, de urgentiegraad, duur, nevenwerkingen, kostprijs (honoraria, remgelden …) en mogelijke alternatieven. Je hebt het recht om te vernemen of de beroepsbeoefenaar verzekerd is en gemachtigd is om zijn beroep uit te oefenen. 

Het kan te veel zijn voor jou als patiënt om alle informatie gelijktijdig te krijgen. In dat geval kan een zorgverlener kiezen om bepaalde informatie nóg niet te geven. Het uiteindelijke doel moet wel zijn om je volledig te informeren. Je zorgverleners moeten dus bekijken hoe ze die informatie in stapjes kunnen geven. De informatie niet geven moet een uitzondering zijn en wordt door een tweede zorgverlener bevestigd.

Als je je toestemming weigert of intrekt, moet de zorgverlener deze keuze respecteren, maar steeds een kwaliteitsvolle dienstverstrekking verlenen.

Als je je in een gezondheidstoestand bevindt die verhindert om je wil uit te drukken, moet de zorgverlener de voorafgaande wilsverklaring respecteren

5. Recht op een zorgvuldig bijgehouden patiëntendossier, met mogelijkheid tot inzage en afschrift

Het medisch dossier vormt samen met het verpleegkundig dossier het patiëntendossier. Dit dossier wordt zorgvuldig bijgehouden en bewaard op een veilige plaats. 

Als je van zorgverlener verandert, kan je vragen om het dossier over te dragen om de continuïteit van de zorg te waarborgen. Je krijgt je volledige dossier te zien, ook persoonlijke notities. Als patiënt heb je recht op toelichting. Dat betekent dat de zorgverlener in klare taal uitleg geeft bij je dossier.

Je mag ook een afschrift van het volledige of een deel van je patiëntendossier vragen. Bekijk hier hoe je dit aanvraagt. Er is een wettelijke termijn voorzien van 15 dagen. 

Na het overlijden van de meerderjarige patiënt heeft de familie enkel een indirect inzagerecht, geen recht op afschrift. Dit betekent dat de familie een zorgverlener mag aanduiden die het dossier inkijkt, op voorwaarde dat het verzoek voldoende gemotiveerd en gespecifieerd is en dat de patiënt zich niet uitdrukkelijk heeft tegen verzet. (Pleeg)ouders van een overleden minderjarige patiënt behouden het recht op rechtstreekse inzage in het patiëntendossier.

6. Recht op privacy en respect voor intimiteit

Je hebt recht op bescherming van je persoonlijke levenssfeer bij iedere tussenkomst van de zorgverlener. Alleen zorgverleners die noodzakelijk aanwezig moeten zijn, mogen bij een onderzoek of behandeling aanwezig zijn, tenzij jij hiervoor expliciet toestemming geeft. 

Geen enkele informatie over je gezondheidstoestand mag worden meegedeeld aan derden.

7. Recht op klachtenbemiddeling

Heb je het gevoel dat je rechten niet gerespecteerd zijn? Dan mag je een klacht neerleggen bij de ombudsdienst. De ombudsdienst bemiddelt tussen patiënt en zorgverlener. Als  de partijen het resultaat van de bemiddeling niet aanvaarden, moet de ombudsdienst de patiënt informeren over verdere mogelijkheden om de klacht af te handelen.

Ook familieleden van overleden patiënten kunnen een klacht neerleggen. 

8. Recht op pijnbestrijding

Je moet van de zorgverlener de meest aangepaste zorg krijgen om pijn te voorkomen, te behandelen en te verzachten.

Klik door voor meer informatie over pijnbestrijding in AZ Sint-Maarten.

9. Recht op bijstand door een vertrouwenspersoon

Je mag je altijd laten bijstaan door een vertrouwenspersoon. Lees via onderstaande knop meer over de mogelijkheden. 

Meer informatie?

In deze brochure van FOD Volksgezondheid lees je meer informatie over de wet patiëntenrechten. De brochure gaat dieper in op de context waarin de wet van toepassing is en de rechten die voor elke patiënt gelden. 

Bekijk hier hoe je contact opneemt met de ombudsdienst.