Bij patiënten met een verhaal van een antibioticum-allergie wordt een allergielabel aangemaakt in het digitaal patiëntendossier. Slechts 10% van die antibioticum-allergielabels is terecht. Vaak zijn deze labels onvolledig of gaat het eerder om een nevenwerking dan een allergie. Het overgrote deel van de allergische reacties betreft bovendien milde reacties of reacties die lang geleden plaatsvonden.
Een antibioticum-allergielabel heeft belangrijke gevolgen. Het desbetreffende antibioticum wordt vermeden, meer breedspectrumantibiotica worden gebruikt, minder efficiënte antibiotica met meer nevenwerkingen worden gebruikt … Dit heeft gevolgen voor de patiënt zelf, maar brengt ook extra kosten teweeg en een verhoogde resistentie aan antibiotica.
Systematische anamnese is cruciaal
“Een nevenwerking wordt vaak verward met een allergische reactie”, legt dr. Gretel Verplaetse, anesthesist, uit. “We proberen zoveel mogelijk zorgverleners te informeren alsook patiënten. Wanneer er sprake is van een nieuwe allergische reactie, dan adviseren we om dit zo concreet mogelijk te noteren in het patiëntendossier. Bevraag de patiënt over het tijdsinterval tussen inname van het antibioticum en de reactie, de aard en gevolgen van de reactie en de datum waarop de reactie plaatsvond. Noteer dit in het dossier.”
Allergie is vaak niet blijvend
“Zowel bij het maken van een nieuw antibioticum-allergielabel als bij het bekijken van een eerder aangemaakt allergielabel, is het essentieel om kritisch na te denken”, vult apotheker Truus Goegebuer aan. “Milde reacties van het uitgestelde type, bijvoorbeeld uitslag, die al meer dan tien jaar geleden plaatsvonden, zijn niet meer relevant. Na een milde huidreactie kan het verantwoordelijke antibioticum bovendien relatief snel opnieuw toegediend worden onder toezicht.”
Project antibiotica-allergie in AZ Sint Maarten
In AZ Sint-Maarten buigen een arts, apotheker en klinisch bioloog zich in de antibioticatherapiebeleidsgroep over de sensibilisering rond correcte registratie en toepassing van antibiotica-allergielabels. Ze evalueren wekelijks een groep opgenomen patiënten op basis van gegevens in het dossier en een eventuele patiëntbevraging. Er wordt een advies aan de behandelende arts gericht. Zo kan de arts het label aanpassen indien nodig, en eventueel de therapie bijsturen.
In het bijzonder bij penicilline-allergie kan dikwijls aan de hand van de tabel met kruisallergieën tussen bètalactam-antibiotica toch een alternatief bètalactam-antibioticum worden toegediend. Daarnaast berusten veel labels op milde reacties en kan getracht worden het antibioticum terug toe te dienen tijdens de hospitalisatie.
“In Nederland besteedt men op nationaal niveau aandacht aan het thema”, klinkt het. “De Stichting Werkgroep Antibioticabeleid stelde er richtlijnen en leidraden op voor concrete adviezen in de praktijk. Het is zeker waardevol om deze te bekijken via www.swab.nl.”
Meer informatie
Lees de publicatie ‘Allergy or Assumption of Allergy - When to Test for a Penicillin Allergy’ in The New Engeland Journal of Medicine.
En bekijk hier enkele documenten die AZ Sint-Maarten gebruikt op 1/12/2025. Bij vragen kan u steeds terecht bij abtbg.AZSTM emmaus.be.